PIERWSZE WZMIANKI
W XII w. rozpoczęła się wzmożona kolonizacja Puszczy Sandomierskiej. Okoliczna ludność trudniła się wyrębem lasów i spławianiem drewna, wypalaniem węgla drzewnego, produkcją żelaza z rudy darniowej, przygotowywaniem potażu i mazi, bartnictwem oraz produkcją miodu i wosku. Tereny po trzebieży umożliwiły intensyfikację rolnictwa i rozwój osad takich jak Biała, Dzwola (pierwsze wzmianki w źródłach pisanych datuje się na 1245 r.), Kocudza (1377 r.) lub Godziszów (1451 r.).
Czynnikiem skłaniającym do lokacji miasta Janów była chęć stworzenia ośrodka administracyjnego i handlowego dla okolicznych dóbr Ordynacji Zamojskiej. Przez wieś Biała wiódł trakt z Turobina do Goraja i Zawichostu nad Wisłą. Już w połowie XVII wieku kupcy udający się z Zamościa do Sandomierza korzystali z drogi przez Szczebrzeszyn, Kocudzę, Janów i Zaklików. Droga licznie uczęszczana przez kupców skłoniła Katarzynę Zamoyską z Ostrogskich do założenia tu miasta.
XVII WIEK
Początki miasta Janowa są dobrze poznane dzięki treści przywileju lokacyjnego. Lokację przeprowadzono wg prawa magdeburskiego. Miasto otrzymało herb wyobrażający Najświętszą Pannę Maryję, oraz przywilej organizowania ośmiu jarmarków w roku oraz targów tygodniowych w poniedziałki. Pod przyszłe miasto wybrano teren na południowy zachód od wsi Biała, na lewym brzegu rzeki o tej samej nazwie, toteż i samo miasto początkowo nazywano Białą. Miastem często targały burdy i zamieszki. Dowodem tego jest 6 „Artykułów” datowanych na 25 sierpnia 1642 r. wydanych z racji zatargów między mieszkańcami miasta i chłopami z Białej. W trosce o rozwój miasta i bezpieczeństwo obywateli, fundatorka w Artykułach nakazuje swoim komisarzom skodyfikowanie kar za wszystkie przestępstwa karane w Janowie. W owym poleceniu po raz pierwszy użyto nazwy Janów. Jest to nazwa odimienna (od słowa „Jan”), prawdopodobnie upamiętniająca syna fundatorki – Jana Sobiepana Zamoyskiego. W 1648 r. Janów został najechany i spalony przez wojska Chmielnickiego. Cztery lata później zaraza dotkliwie zmniejszyła stan liczebny mieszkańców. Jan Sobiepan Zamoyski chcąc podnieść region z ruiny zezwolił w 1652 r. na osiedlenie się w mieście Żydów i uprawianie przez nich rzemiosła. W 1661 r. powstał kahał. W 1653 r. w mieście osiedlono znaczną część Tatarów, wziętych do niewoli podczas obrony Rusi. Ludność tatarska wkrótce zlała się z miejscową. W 1660 r. do Janowa sprowadzono dominikanów, objęli oni ufundowany przez ordynację kościół i klasztor. Pod koniec XVII w. Janów liczył około tysiąca mieszkańców.
XVIII WIEK
Mieszczanie trudnili się rzemiosłem, handlem i rolnictwem. W mieście swoją siedzibę miało 11 cechów: rzeźnicki, kowalski, krawiecki, sukienniczy, tkacki, garncarski, szewski, bednarski, kołodziejski, kuśnierski, piekarski). Po pierwszym rozbiorze polski (1772 r.) Janów znalazł się pod panowaniem Austrii. W 1776 roku na skutek układu między Austrią a Rzecząpospolitą miasto z powrotem wróciło w granice Polski. Na mocy traktatu rozbiorowego z 1795 r. Janów ponownie dostał się pod panowanie austriackie. Na mieszkańców Janowa spadły represje za czynne wspieranie Insurekcji Kościuszkowskiej.
W XVIII w. Janów nawiedziły pożary w latach 1740, 1753, 1754. Ostatni pożar był najbardziej niszczący – społeczność żydowska straciła 60 domostw oraz synagogę. Pod koniec XVIII w. Janów liczył ponad dwa tysiące osób.
XIX WIEK
Po utworzeniu Królestwa Polskiego, Janów należał do obwodu zamojskiego, obejmującego wówczas dobra z obecnymi powiatami: zamojskim, biłgorajskim, zachodnią częścią tomaszowskiego i janowskim zwany kraśnickim. Centrum obwodu oraz siedzibą władz administracyjnych i sądowych był Zamość. Kiedy rządy w Królestwie objął Wielki Ks. Konstanty, zażądał od ordynacji, aby twierdza Zamość została oddana wyłącznie na użytek wojska. Ordynacja zaproponowała Janów, leżący w środku obwodu, na nowe centrum administracyjne. Władze zaakceptowały projekt i od 1817 roku zaczęto przenosić urzędy (sąd, policję, więzienie karne) do Janowa. Dzięki tej przeprowadzce, trwającej w praktyce do 1827 r., powstały administracyjne i mieszkalne zabudowania Nowego Miasta. Na terenie nowego rynku wzniesiono pomnik ku czci T. Kościuszki (1818 r.) oraz założono park miejski (ok. 1820 r.), jeden z pierwszych w Królestwie Polskim. W 1834 r. Janów podzielono na trzy części: Stare Miasto, Nowe Miasto i Przedmieście Zaolszynie. W 1841 r. dla stacjonującego wojska rosyjskiego postawiono cerkiew pułkową. W połowie XIX w. powstała gontarnia i cegielnia, wybrukowano główne ulice i rynek, uregulowano bieg rzeki. Liczba ludności osiągnęła poziom ok. 3,5 tysiąca. W 1860 r. w mieście istniały 2 hotele, 4 domy zajezdne, apteka, 12 szynków oraz szkoła elementarna. Odrodziło się sukiennictwo. W 1863 roku w Janowie produkcją sukna zajmowało się 72. sukienników oraz dwie fabryki.
Po powstaniu styczniowym wielu mieszkańców miasta i okolic, za walkę w oddziałach powstańczych zesłano na Sybir. Represje dotknęły również dominikanów. Wojska rosyjskie zajęły budynki klasztorne i nastąpiła kasata zakonu. Po reformie administracyjnej, w 1867 r. Janów został siedzibą powiatu. Począwszy od II połowy XIX wieku miasto zaczęło się stopniowo rozwijać – powstała fabryka zapałek, garbarnia, założono też szpital. Niestety w 1880 r. w wyniku pożaru spłonęło ok. 100 budynków.
XX WIEK
Na początku XX w. mieszkańców było ok. 8 tysięcy. Podczas I wojny światowej przez Janów trzykrotnie przetoczył się front. W okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki. W 1922 roku w pożarze spłonęła blisko połowa miasta – 823 budynki. Od 1925 roku nastąpił szybki rozwój: wybrukowano nowe ulice, zbudowano 7 mostów, zakończono budowę gimnazjum. W 1934 roku w mieście były dwa tartaki, młyn, browar, 2 drukarnie, dwie olejarnie i rzeźnia. Rzemiosłem zajmowało się 339 osób. Elektrownia pozwoliła oświetlić szkoły, urzędy i ulice. Działał szpital, przytułek dla starców. Wśród stowarzyszeń i organizacji warto wymienić: Związek Strzelecki, Towarzystwo Dramatyczne, Towarzystwo Śpiewacze Echo, Klub Inteligencji oraz kilka bibliotek.
Okres okupacji był dla Janowa i jego mieszkańców tragicznym doświadczeniem. We wrześniu 1939 r. w wyniku trzykrotnych bombardowań, zginęło ok. 350 osób, 85% miasta uległo spaleniu. Przejawami terroru były masowe aresztowania w latach 1940-1941 oraz masowe egzekucje ludności żydowskiej. W 1940 r. okupanci uruchomili karny obóz pracy, istniejący do 1943 r. 26 lipca 1944 roku Janów został zajęty przez wojska radzieckie z udziałem oddziałów AL. W kwietniu 1945 r. oddziały AK uwolniły więzione w Janowie przez UB, uczestniczki powstania warszawskiego. Janów wyszedł z wojny ogromnie zniszczony. Liczba ludności spadła prawie o połowę.